بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین های گندم دوروم در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم

این بررسی به منظور تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های امید بخش و پیشرفته گندم دوروم دیم، در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 20 لاین و به مدت سه سال زراعی (80-1377) در چهار ایستگاه از مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم کشور اجرا شد. در هر سال و در هر منطقه پس از برداشت، تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام و در پایان سال سوم در هر منطقه تجزیه واریانس مرکب (سه ساله) و در خاتمه تجزیه واریانس مرکب نهایی (سه سال و چهار منطقه) انجام شد. برای تعیین پایداری لاین ها از روش پارامتر تیپ چهار (لین و بینز)، ضریب تغییرات (cv %) عملکرد و نیز روش غیرپارامتری رتبه بندی (rank) استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه مرکب (سه سال و چهار منطقه) نشان داد که اثر متقابل سال × منطقه × ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی دار می باشد. بیشترین عملکرد دانه در بین ژنوتیپ های آزمایشی متعلق به لاین شماره 6 (.../mrb11//snipe) و معادل با 33/2 تن در هکتار بود و لاین شماره 5 (mrb11//snipe/…) با عملکرد دانه 26/2 تن در هکتار در رتبه دوم قرار داشت. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش لین و بینز نشان داد که، لاین های شماره 16، 18 و 15 دارای کمترین واریانس درون مکانی در بین ژنوتیپ های آزمایشی بوده و کمترین ضریب تغییرات عملکرد، به ترتیب متعلق به لاین های شماره 18، 16 ،15 و6 بود. نتایج حاصل از روش رتبه بندی نشان داد که لاین های شماره 6 و 5 کمترین(r بار) و لاین های شماره 17 و 7 حداقل انحراف معیار رتبه را در بین ژنوتیپ های آزمایشی به خود اختصاص دادند. جمع بندی نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که دو لاین شماره 6 و 5 از عملکرد بالاتر و پایدارتری نسبت به سایر لاین ها برخوردار بوده و کاشت آن ها در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم توصیه می شود.